Het willen in- of beantwoorden aan situaties
De enige vrije wil die we werkelijk hebben, is de Wil om al ons ‘willen’ op te geven.
Alle onze handelingen, en alles wat hier voor nodig is, kunnen spontaan opkomen in bewuste zelfherinnering, dat wil zeggen als we met onze volle voelende aandacht de situatie waarin we ons bevinden waarnemen. Belangrijk is dat dit gebeurt met inbegrip van onze eigen geest en wat hierin plaatsvindt: onze gedachten en gevoelens. Dan handelen we (of we handelen juist niet) naar wat die situatie van ons vraagt en is er geen discrepantie tussen ons en de situatie. We zijn dan één in en met die situatie. Dit is wat genoemd wordt ‘doen door niet-doen‘. Het hele proces van handelen wordt dan vanuit onze gewetensvolle essentie vanuit onze talenten gestuurd en onze persoonlijkheid voert dit met zijn prachtige eigenheid uit. Zo realiseren we als volkomen uniek individu een duurzaam Ik en Wil (term Ouspensky).
Onze vele ikjes, die van alles willen, eisen of afwijzen en die in onbewustheid en dus zonder dat we het in de gaten hebben opspelen, bestaan slechts door identificaties met aspecten van de situatie waarin we ons bevinden. Die ikjes reageren altijd vanuit identificatie en staan het bewust handelen naar wat nodig is in de weg. Alleen ikjes willen. Ze komen steeds weer om de hoek kijken, want ze spelen automatisch op; altijd willen of moeten ze weer wat. Maar zodra ze door ons worden waargenomen, hebben ze geen kans om ongebreideld te blijven opereren, omdat we ze zien voor wat ze waard zijn en we ze dus herwaarderen als niet nuttig en liefdevol achterlaten, elke keer weer. Al die ikjes en willetjes vormen gezamenlijk mede ons weerbarstige en altijd met onszelf en anderen in strijd zijnde ego.
Onze ikjes hebben vaak een logische bestaansgrond, dit-en-dat ‘moet’ nou eenmaal, vinden we, en vanuit onze opvoeding en levensomstandigheden die soms vervelende pijnervaringen kunnen hebben veroorzaakt, werden ze vervolgens tot conditioneringen. Ze hebben ons ver doen verwijderen van ons stille Zelf. Al die wil-ikjes (ik-willetjes) spelen door associaties op. Vooral de wil-ik-niet-ikjes, want die worden door iets ‘onwenselijks’ in de huidige situatie getriggerd, door een aanleiding dus, terwijl de werkelijke oorzaak in iets van ons verleden ligt. Ook zijn er nog de wil-ik-niet-langer-ikjes, die worden getriggerd door ontmoediging, teleurstelling en andere oorzaken van ‘het zit tegen’. Dan krijgen we te maken met de neiging om iets anders te gaan doen, ons terug te trekken of zelfs af te taaien.
Als onze conditioneringen sterk zijn, en dus ook onze gevoelsreactie sterk is, dan zullen we ze moeten blijven waarnemen en met een stille geest voelend onderzoeken, om ze te kunnen laten oplossen in een puur aanwezig zijn, in een zuiver begrijpen. Dit zuivere begrijpen, waarin hart en hoofd optimaal samenwerken, voorkomt dat we onze neigingen en conditioneringen ‘spiritueel’ onder de mat gaan vegen, om ons maar goed te blijven voelen; dus om in onze comfortzone te kunnen blijven. Maar dit negeren of wegredeneren, vanuit een z.g. ‘wijze’ ego-mindset, maakt dat ze telkens weer zullen opspelen in vergelijkbare situaties, door vergelijkbare triggers, waardoor deze ego-aspecten (ikjes) blijven bestaan en zelfs worden bekrachtigd. De hierdoor veroorzaakte stress kan uiteindelijk zelfs tot ziekte leiden. Het is een belangrijke opdracht aan onszelf om dit voortdurende willen vanuit conditioneringen liefdevol op te geven en op te dragen aan onze ware Essentie.
De ‘wil’ van onze essentie
Wij hebben als mens essentiële wensen. Die komen voort uit onze essentie en leiden ons naar hoe we als individu ‘bedoeld zijn’. Ze voeden ons enthousiasme voor waar we belang van inzien. Dit kan eenvoudige zaken betreffen (enthousiasme voor voetballen) maar ook voortkomen uit wensen die al bij geboorte diep in ons zijn ingegeven (enthousiasme voor innerlijke ontwikkeling en bevrijding). Essentiële wensen zijn dus iets heel anders dan al ons gewone willen. We zullen dit goed moeten leren onderscheiden.
Onze persoonlijkheid, onze ervaring van persoon-zijn in dit leven met al onze verworvenheden, zal zich gedurende ons leven steeds verder ontwikkelen. Als het goed is komt onze persoonlijkheid als instrument geheel in lijn met, en dus ten dienste te staan van onze geïndividueerde essentie, van dat ‘waarvoor we bedoeld zijn’. Onze talenten waarmaken, deze dus realiseren in expressie, is het grootste goed in ons leven. Hieruit ontstaat dan als van-Zelf een ‘essentieel willen’, vanuit ons Magnetisch Centrum. Als we de waarheid liefhebben, en hiermee onszelf en anderen, is dit (het Magnetisch Centrum) nog het enige gelegitimeerde ‘willen’ in ons, totdat ook dit uiteindelijk oplost in waarheid. Het realiseren van een duurzaam Ik en Wil richting zielsbestemming is dus noodzakelijk. We geven dan volop ruimte aan de ontwikkeling en expressie van onze talenten waardoor we voluit bloeien. Zonder het ervaren van bloei zullen we maar weinig vervulling ervaren en dus ook maar weinig geluk.
Ons Zijn is in zekere zin synoniem aan tot bloei komen, zoals alles op aarde groeit en bloeit. Dit individuele verlangen om in ons leven tot bloei te komen zal door ons gevolgd moeten worden. We worden hierdoor niet alleen een volledig mens (waardoor geluksgevoel in ons oprijst), maar kunnen onze talenten tevens inzetten voor het welzijn van anderen. Dit wordt aangestuurd vanuit ons Ahamkara, dat in zuiverheid altijd uit is op natuurlijke verbinding.
Dit willen vanuit onze essentie is dan ook een beantwoorden aan onszelf, aan onze zielsbestemming.
Essentiële wensen en verlangens kunnen omslaan naar een krachtig ‘ikjes-willen’ als we ons gaan identificeren met beoogde resultaten of als we we tegenslag ervaren. Zo ontstaat er een innerlijke dubbele agenda. Dan kan ons authentieke essentiële verlangen bijvoorbeeld omslaan in een streven naar roem, erkenning, bezit of macht, die de oorspronkelijke zuivere drijfveer verdringt en steeds verder gaat afdekken.
Het ego bestrijden (d.w.z. alle identificaties die we in stand houden) heeft geen enkele zin, want ze hoeft alleen maar te worden waargenomen, in vol bewustzijn en stilte, zodat de kracht ervan gaandeweg afneemt door niet langer te geloven dat we dat zouden zijn. Bewust Licht lost innerlijke schaduw op. Zo neemt onze innerlijke verdeeldheid af, ervaren we ook minder verdeeldheid, en komen we steeds meer in een staat van natuurlijk reageren waarin we eenheid ervaren. We doen dan enkel wat nodig is in een situatie. We beantwoorden aan een situatie. We nemen dan natuurlijke ver-antwoord-elijkheid, in welke situatie we ons ook bevinden, en dit woord is ook niet voor niks afgeleid van ‘(be-)antwoorden’. In onze wereld, waarin alles en iedereen verbonden is met elkaar (of men dit nu beseft of niet) is verantwoordelijkheid volkomen natuurlijk en zeer gewenst voor het welzijn van het geheel.
Aan een situatie beantwoorden is dus iets heel anders dan in een situatie iets willen. Het eerste kan echt alleen bewust, het tweede overkomt ons als we niet bewust zijn. Dan wordt het weer tijd om wakker te worden en ons onszelf te herinneren.
De twee monniken en de vrouw
In een afgelegen klooster in een berggebied leefden twee monniken genaamd Tenzin en Kalden. Ze hadden hun leven gewijd aan meditatie en gebed en zij volgden de strikte regels van hun orde, waaronder ook het het naleven van de gelofte van kuisheid. Kalden, de jongste van de twee, had die gelofte nog maar kort geleden afgelegd.
Op een zonovergoten ochtend liepen de stevige Tenzin en de jongere Kalden blootsvoets en goedgemutst het bergpad naar beneden richting het nabijgelegen dorp, om wat boodschappen te gaan doen op de wekelijkse markt. Het had die nacht enorm geregend en dus werden ze geconfronteerd met de hoogwaterstand van een normaal eenvoudig doorwaadbaar beekje dat hun pad kruiste. Het was nu veranderd in een stevig stromende rivier. Aan de kant van de rivier stond een jonge vrouw in een prachtige sari die aarzelend probeerde over te steken en hiertoe wat pogingen deed. Maar ze durfde eigenlijk niet door de sterke stroming te gaan. Haar sari zou dan ook helemaal nat worden, dat was duidelijk.
Zonder aarzeling stak Tenzin zijn hand glimlachend naar haar uit. Zij glimlachte schuchter terug en dus greep Tenzin haar ferm onder de schouders en knieën beet en klotste met grote stappen de rivier over en zette haar daar rustig neer. De jonge vrouw bedankte hem met een buiginkje en vervolgde haar weg.
Kalden had in stilte toegekeken en zei niets. De jongeling was geschokt. Hierdoor kon hij geen woord meer uitbrengen op weg naar de markt. Zijn goedgemutstheid was verdwenen. Ze deden ook zwijgend de voorgenomen inkopen. Ook de terugweg verliep zwijgend. Tenzin had allang door wat er mis was, want zwijgen was weliswaar een goede gewoonte, maar hij wist dat er nu meer aan de hand was. Dus vroeg hij op een gegeven moment ‘Wat is er in jou, Kalden?’
Toen barstte Kalden die zich niet langer kon inhouden uit: “Tenzin, hoe kón je dat nou doen?! Wij hebben de gelofte van kuisheid afgelegd! Je hebt een vrouw aangeraakt, dat is in strijd met onze regels!” Tenzin glimlachte en antwoordde rustig:
“Mijn jonge vriend, ik heb de vrouw slechts enkele ogenblikken gedragen om haar te helpen oversteken. Maar jij…? jij draagt haar nog steeds, is het niet?”
.
Deze eenvoudige Zen-anekdote geeft een prachtige boodschap over wakker leven in Nu.
Hier liet Tenzin de onervarener Kalden nadenken over de aard van hun geloften en over de ware betekenis van compassie. Het was een les voor Kalden, die hem eraan herinnerde dat echte moraliteit niet bestaat uit het strikt volgen van regels en geloften, maar uit begrip voor menselijke behoeften en het tonen van mededogen in elke situatie. Altijd dient een mens te beantwoorden aan situaties en mag zich niet laten leiden door dogmatiek. Zo voorkom je ook interne consideratie.
Hebben wij een vrije wil?
Vrije wil, in algemene betekenis, is een contradictie in terminis
Echt vrij zijn betekent vrij zijn van willen
Wat overblijft is de werkelijk vrije wil om al ons wisselende willen op te geven
Dan doen we in elke situatie en in volle verantwoordelijkheid wat nodig is:
‘Doen door niet-doen’
Vervolgens richten we ons op onze Essentiële wensen.
