De shredder in onze mind
Iedereen zal wel eens van de Stichting Skepsis hebben gehoord. Dit is een club van mensen die alles wat niet in materie kan worden bewezen naar het land der fabelen verwijst. Maar dat niet alleen, want ook dingen die wél zijn bewezen, maar niet stroken met de eigen perceptie van hoe de wereld volgens hen ‘werkelijk’ in elkaar zou zitten, worden afgewezen en zelfs belachelijk of zwart gemaakt. Men houdt uit volslagen onwetendheid strak vast aan de eigen mind-set omtrent een vermeende ‘ware’ en bewijsbare werkelijkheid en men laat niet af om alles wat hier niet mee rijmt rücksichtslos af te schieten.
Sceptici hebben dus een almaar draaiende mentale shredder. Hierin wordt alles vermorzeld wat hen niet aanstaat. Alles wat niet met de vijf fysieke zintuigen kan worden waargenomen, alles wat niet met het boerenverstand kan worden begrepen, en alles wat niet in het materiële kan worden bewezen, verdwijnt in deze innerlijke shredder.
Daarnaast worden door sceptici echter vele dingen voetstoots aanvaard en die ziet men volkomen over het hoofd. Een voorbeeld: hoe komt het dat er geen twee mensen op deze wereld gelijk zijn? Terwijl we toch allemaal uit zaad- en eicellen voortkomen. De unieke eigenheid in elk mens, qua karakter en talenten, zijn nog nooit bewezen als zouden ze door ons DNA zijn bepaald. Het zou dus logischer zijn dat alle mensen op de wereld innerlijk min of meer gelijk zijn, zoals bacteriën of ‘lagere’ diersoorten dat zijn. Maar zoiets fenomenaals en onverklaarbaars ziet men volkomen over het hoofd en neemt men voor vanzelfsprekend aan. Er is bij hen opeens geen enkel ‘bewijs’ nodig om dit te verklaren. De reden hiervoor is evident: men is geheel niet gericht op het wonder van het onverklaarbare, men doet niet aan zelfonderzoek, men is niet gericht op zelfkennis. En wie zegt alles te kennen, te verklaren of anderzijds te kunnen afkeuren, maar zichzelf niet kent, mist alles! (vrij naar wat Jezus ooit zo treffend heeft gezegd)
Wij allemaal dus…
Helaas is het zo dat we allemaal een innerlijke shredder hebben. Onopgemerkt leggen we veel naast ons neer of wijzen we zelfs dingen resoluut af vanuit een ons beperkende mind-set over de werkelijkheid, over dat ‘wat is’. Dus niet alleen de eerder genoemde en op de materiële werkelijkheid gerichte sceptici shredderen er lustig op los, nee, ook in de wereld van de intelligentsia en die van de spiritualiteit wordt veel op voorhand afgewezen of als onzin afgedaan. Dit gebeurt dan vanuit een even stellige en beperkte perceptie van de werkelijkheid als die we bij de sceptici waarnemen. Maar nu ligt de beperktheid niet in het materiële denken, maar in het filosofische denken of in aangenomen spirituele paradigma’s of dogma’s, die slechts worden gekend of ‘gesnapt’, maar (nog) niet zijn begrepen of ervaren.
Wat is hiervan de oorzaak?
We zoeken in ons leven telkens naar veiligheid. Vanuit deze basisbehoefte, die volkomen reëel is, weren we veel af wat onzekerheid zou kunnen veroorzaken en wat ons innerlijke comfort zou kunnen verstoren: het comfort van een stevige mind-set. Niets geeft zo’n goed gevoel als ‘weten hoe het zit, en klaar ermee’. Een schijnzekerheid die schijnveiligheid lijkt te brengen.
Wat we niet begrijpen, of nóg niet begrijpen, kan ons onzeker maken als we er niet voor open staan, en kan een gevoel van onveiligheid in ons doen opkomen, wat weer zou verdwijnen als we er wél voor open zouden staan. Het (resoluut) afstand van nemen van een andere visie of niet-begrepen kennis, op welke manier dan ook – met cynisme, sarcasme of zelfs agressief – is nogal voor de hand liggend omdat we dit snel kunnen doen vanuit een zekere innerlijke kracht: de kracht van identificatie met de eigen visie. Met innerlijke kracht zenden we het in ons opkomende gevoel van onzekerheid of onveiligheid (dat zich snel kan omzetten in bijv. boosheid) als het ware de laan uit. Wegwezen! Het is een innerlijk wegwerpgebaar, vanuit ego-wilskracht. Zo probeert het ego (de ikjes die zichzelf willen handhaven dus) zichzelf te ‘beschermen’.
Maar er wordt natuurlijk niets beschermd. Er wordt alleen afgeschermd. Ons hoogste onderscheidingsvermogen wordt afgeschermd: Buddhi, onze Poort naar Innerlijke wijsheid. Het is ook in wezen geen echte innerlijke kracht maar een krachtig mechanisme wat ons wezen verzwakt, omdat dit wegwerpgebaar ons innerlijk niet zal verruimen of sterker zal maken. Het zal ons op energetisch niveau zelfs verzwakken. Het zal onze ’trilling verlagen’, zoals dat tegenwoordig wordt genoemd. Alleen het ego versterkt zich hierdoor en de mind-sets blijven bestaan. Hierdoor blijft de valkuil gehandhaafd. Ons ongemakkelijke gevoel zal elke keer weer opnieuw in ons worden getriggerd in vergelijkbare situaties en dus weer moeten worden weggebonjourd, waardoor we almaar blijven shredderen om ‘het eigen gelijk’ te kunnen behouden.
Dat deze mentale shredder veel afgescheidenheid veroorzaakt, moge duidelijk zijn. We vinden het niet leuk om niet gehoord of begrepen te worden en nog minder om op een afwijkend inzicht te worden afgekeurd. We vinden het daarentegen vanzelfsprekend om van de weeromstuit dan maar hetzelfde te doen. Op dat moment echter zou er in ons dus een bel moeten gaan rinkelen met deze boodschap: ‘Pas op! Drijfzand van identificatie gedetecteerd! Niet voortgaan op deze weg! Acuut innerlijk onderzoek gewenst!’ enzovoort. Onze innerlijke shredder vermorzelt dus niet alleen opinies, maar vanuit weerstand, gevoelens en verzet, hoe aards of spiritueel ook, tevens menselijke verbindingen.
